Wat is kenmerkend voor een hoogbegaafde?

Kenschets van een hoogbegaafde volwassene

Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren.

Bovenstaande kenschets is een ideaaltypische omschrijving van wat een hoogbegaafde in de kern is. De kenschets is enkele jaren geleden door middel van een Delphi-onderzoek onder 20 experts op het gebied van hoogbegaafdheid – zelf eveneens hoogbegaafd- tot stand gekomen. Het bijzondere van de omschrijving is, dat deze de existentiële eigenschappen van hoogbegaafden beschrijft en tevens grondig is getoetst aan zowel de wetenschappelijke literatuur, als aan persoonlijke opvattingen en professionele ervaringen.

Omdat het een ideaaltypisch model is, past elke individuele hoogbegaafde niet 100% in het model. Sommige eigenschappen zal iemand heel erg sterk, of zeer sterk bij zichzelf aanwezig achten oftewel herkennen. Andere eigenschappen vrijwel niet of slechts in geringe mate. Het Delphi-model, waar de kenschets op gebaseerd is, gaat uit van een voortdurende wisselwerking tussen de binnenwereld van de (hoogbegaafde) mens en zijn of haar buitenwereld (het gezin, de werkomgeving, de maatschappij). Hierdoor kan de ervaren aanwezigheid van een of meerdere kenmerken of eigenschappen (sterk) wisselen in de tijd. Het betreft dus geen statische omschrijving, maar een dynamische omschrijving.

Bron: Hoogbegaafdheid. Dat zie je zó! Over zelfbeeld en imago van hoogbegaafden. M. Kooijman – van Thiel (red.). 2008. OYA- productions.

Niet iedere hoogbegaafde volwassene zal jong erkend of herkend zijn als hoogbegaafd. De omstandigheden waarin iemand opgroeit zijn van grote invloed op zowel de kennis over hoogbegaafdheid, als op de ontwikkelmogelijkheden en -stimulansen. Ook de geneigdheid om zich aan te passen aan wat de sociale norm lijkt te zijn of het juist hevig afzetten tegen de gangbare normen en praktijken, kan er voor zorgen dat hoogbegaafde kinderen als heel gemiddeld of zelfs beneden gemiddeld intelligent of begaafd worden gezien. Deze kinderen komen in niet stimulerende leeromgevingen terecht en velen haken vroegtijdig of frequent af in hun schoolcarrière. De volwassen hoogbegaafde kan zich totaal niet bewust zijn van zijn of haar eigenlijke grote potentie tot leren, analyseren, voelen en/of creëren. De volwassen hoogbegaafde kan desondanks – maatschappelijk- succesvol zijn. Waarschijnlijk is echter, dat de hoogbegaafde volwassene kampt met vervreemding, verveling, falen, conflicten, hopeloosheid, eenzaamheid, onaangepastheid, stress, depressie en/of een laag zelfbeeld. Niet echt kenmerken waar hoogbegaafdheid gewoonlijk mee geassocieerd word.

Om de niet evenwichtige of de uit balans geraakte hoogbegaafde te kenschetsen, heb ik de ideaaltypische omschrijving van Maud Kooijman-Van Thiel (2008) als volgt aangepast.

Een hoogbegaafde die uit balans is:

• is een onmatige werker, die zichzelf steeds verder de put in denkt
• heeft niemand nodig, doet aan intensief zelfonderzoek en is vasthoudend in het zelfstandig overeind blijven
• neigt tot depressiviteit, afsluiten van eigen gevoel en aanpassen aan anderen
• komt tot weinig concreets.

Begeleiding en ondersteuning op maat

Mocht jij jezelf of iemand uit jouw omgeving herkennen in deze laatste omschrijving, dan meld je alsjeblieft. Ik ondersteun werkgevers, leerprocesbegeleiders en professionals die worstelen met de kwaliteiten en eigenaardigheden van hoogbegaafdheid.

Veel mensen denken dat hoogbegaafden geen hulp of ondersteuning nodig hebben, omdat ze immers bovengemiddeld slim zijn en daarom probleemloos door het leven zouden moeten gaan. Vaak wordt je ook op het verkeerde been gezet, doordat hoogbegaafden uit zichzelf ook niet erg geneigd zijn om hulp of ondersteuning te vragen. Ik help je te begrijpen waar dit vandaan komt en ik leer je om echt contact te maken en samen met de hoogbegaafde medewerker, cliënt of deelnemer te zorgen voor de juiste ondersteuning in werk en/of leren.

Hoogbegaafden zelf ondersteun ik bij het leren begrijpen van zichzelf en het succesvol leren hanteren van hun kwaliteiten én eigenaardigheden. Veel professionals worstelen met hun hoogbegaafdheid. Veelal zijn ze gewend en in staat zelf oplossingen te vinden voor de problemen die zij ervaren met betrekking tot werken en leren. Vaak kiezen zij daarbij voor “nog harder werken”of “zich – fysiek en/of mentaal- terugtrekken uit allerlei situaties.” Beide strategieën hebben het gevaar in zich van toenemend isolement, demotivatie en stress. Met behulp van mijn maatwerkprogramma’s komen andere strategieën in beeld en leer je met al jouw begaafdheden te gaan groeien en bloeien!

 Mail voor het bespreken van de mogelijkheden naar: esther[at]werkenaanleren.nl of bel 06 25042355.